فرونشست تدریجی در دشت‌های استان آذربایجان غربی سال‌هاست که آغاز شده است و تداوم دارد، فرونشست‌هایی که از نظر زمانی و مکانی با برداشت آب‌های زیرزمینی مرتبط است و می‌تواند دلیل اضافی برای تسریع شکست گسل‌های فعال و حتی ایجاد رویدادهای زلزله شدید در این ناحیه باشد.
به گزارش پایگاه خبری نیروگاهیان به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، از ۱۳ مهرماه ۱۴۰۱ تا دهه اول بهمن همین سال سه زمین‌لرزه با بزرگای بیش از ۵٫۵ در منطقه خوی در آذربایجان غربی رخ داد که سومین آنها در هشتم بهمن با بزرگای پنج موجب شد سه نفر کشته و حدود ۴۰۰ نفر مجروح شوند. شهر خوی در شمال دریاچه ارومیه و در دشتی بحرانی و ممنوعه از نظر برداشت آب‌های زیرزمینی قرار دارد. بهره‌برداری بیش از حد و مداوم از منابع آب زیرزمینی، موجب باربرداری از لیتوسفر(پوسته سفت و سخت زمین) محلی شده و به‌طور قابل‌توجهی تغییر شکل پوسته منطقه‌ای و الگوهای تکامل تنش مختل می‌شود. وضع برداشت آب‌های زیرزمینی از محدوده پیرامون دریاچه ارومیه می‌تواند نشانگر حجم باربرداری از لیتوسفر در این ناحیه باشد. بر اساس گزارش شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی در تیر ۱۴۰۱ تمامی دشت‌ها و شهرستان‌های استان آذربایجان غربی به لحاظ کم‌آبی و وضعیت آب‌های زیرزمینی جزء دشت‌های ممنوعه و بحرانی شده‌اند و توسعه اراضی کشاورزی و به تبع آن صدور مجوز حفر چاه کشاورزی در استان طی دهه گذشته ممنوع بوده است.
آب ورودی از رودخانه‌ها به دشت‌های استان در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ نسبت به متوسط بلندمدت ۴۶ درصد کاهش داشته است. حجم ذخیره مخازن سدهای مخزنی در حال بهره‌برداری استان (شهید کاظمی بوکان، شهرچای، مهاباد، حسنلو، ساروق، دریک، زولا، بارون، شهید قنبری، آغ‌چای، قیقاج، ارس٢ و سیلوه) به حدود ۶۵ درصد پرشدگی، حدود هزارو ۲۰۰ میلیون مترمکعب رسید. ۸۰ درصد آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی استان مورد استفاده قرار می‌گیرد، فرونشست تدریجی در دشت‌های استان سال‌هاست آغاز شده و تداوم دارد. هر سال ۳۲ میلیون مترمکعب کسری آبخوان و اضافه‌برداشت از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان اتفاق می‌افتد. فرونشست زمین از نظر زمانی و مکانی با برداشت آب‌های زیرزمینی مرتبط است. میزان فرونشست در دشت خوی سالانه سه تا هفت سانتی‌متر است و ۱۴۰ کیلومترمربع از دشت خوی در معرض فرونشست زمین قرار دارد.
بیشتر بخوانید
قدردانی وزیر کشور و استاندار آذربایجان غربی از خدمات رسانی مطلوب شرکت توزیع نیروی برق استان به مناطق زلزله زده خوی
۲ پست فوق توزیع برق در منطقه زلزله‌زده آذربایجان غربی به مدار بازگشت/ قطعی شبکه آب در مناطق زلزله‌زده اعلام نشده است
فرونشست در دشت سلماس در شمال آذربایجان غربی به‌عنوان دشت ممنوعه، فوق‌بحرانی است. در کل استان برداشت آب از منابع زیرزمینی، کیفیت آب را پایین آورده است و این هم به خاطر کاهش سهم بخش کشاورزی از آب‌های سدهاست. اکنون کاهش ۲۵۰ میلیون مترمکعبی آب در آبخوان سلماس و کاهش ۱۸متری در این آبخوان گزارش می‌شود. در منطقه کهریز ارومیه به علت پایین‌آمدن تراز آب نسبت به تراز دریاچه ارومیه، نفوذ آب شور به این سفره صورت گرفته و کیفیت آب را پایین آورده است. استان آذربایجان غربی ۲۳ محدوده مطالعاتی حوزه آب دارد که از این تعداد، ۱۶ محدوده ممنوعه بوده و سلماس، خوی، ارومیه و میاندوآب بیشترین میزان ممنوعیت را دارند. با کاهش بارندگی‌ها و همچنین خشک‌شدن دریاچه ارومیه، مدیریت آب‌های سطحی برای اختصاص حقابه دریاچه حیاتی است. در سوی شرقی دریاچه ارومیه نیز در استان آذربایجان شرقی در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ افت آب زیرزمینی در بیشتر دشت‌های استان ازجمله مرند، ملکان، مراغه بناب و عجبشیر گزارش برداشت‌های زیاد از چاه‌های بهره‌برداری به خاطر کمبود آب سطحی رخ داده است. ۴۴ درصد از ورودی روان‌آب‌ها به سدهای استان کاسته شده است (در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، ۲۱ میلیون مترمکعب آب کمتر وارد مخزن سدها شده است). سدهای آیدوغموش میانه با ۹۱ درصد، نهند تبریز با ۶۵ درصد، سهند هشترود با ۴۷ درصد و ستارخان اهر با ۳۳ درصد، بیشترین میزان کاهش ورودی آب داشتند. در بهمن ۱۳۹۷ اعلام شد از ۲۵ دشت آذربایجان شرقی ۱۹ دشت ممنوعه یا ممنوعه بحرانی هستند و از آن میان چهار دشت شرایط ممنوعه بحرانی داشتند. سالانه تا ۵۰ سانتی‌متر دشت‌های استان آذربایجان شرقی افت پیدا می‌کنند. ظرفیت آب‌های تجدیدپذیر استان سه‌میلیون‌و ۱۹هزار مترمکعب و مصرف دو‌میلیون‌و ۸۵۰ هزار مترمکعب است. دشت‌های ممنوعه و بحرانی آذربایجان شرقی، اراضی به وسعت هفت‌هزارو ۱۹۶ کیلومترمربع از استان را شامل می‌شود. برای تحلیل رابطه برداشت آب با تحریک گسل‌های فعال مدل‌سازی المان محدود ویسکوالاستیک کامل سه‌بعدی برای تخمین تغییر شکل پوسته و تغییرات تنش ناشی از تخلیه آب زیرزمینی انجام می‌شود. با محاسبه تغییرات تنش کولمب القایی، این اثر را بر روی گسل‌های فعال اصلی تحلیل می‌کنیم. تغییرات در لرزه‌خیزی منطقه در ارتباط با حذف آب‌های زیرزمینی نشان می‌دهد که بالا‌آمدن سطح پوسته در بیشتر محیط فرورفتگی دریاچه ارومیه به حدود ۱۰۰ میلی‌متر در ۲۵ سال گذشته رسیده و تغییر تنش کولمب بین ۱۰ تا ۱۵ بار (۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلوپاسکال) در این حوزه رخ داده است. با تغییر تنش کولمب به‌طور درخورتوجهی بیش از ۱۰ کیلوپاسکال در مناطق گسلش فعال اصلی، اغتشاش تنش ناشی از حذف آب‌های زیرزمینی قطعا غیرقابل چشم‌‌پوشی است که می‌تواند دلیل اضافی برای تسریع شکست گسل‌های فعال و حتی ایجاد رویدادهای زلزله شدید در این ناحیه باشد.
انتهای پیام/
از این آقای زارع بپرسید آب زیرزمینی که حداکثر در عمق ۳۰۰ متری برداشت میشه چه ربطی به زلزله عمق ۱۲ کیلومتری داره ؟